İklim değişikliği ve kontrolsüz yeraltı suyu kullanımı, Konya’da obruk tehdidini büyütüyor. Tarım ve yerleşim yerleri risk altında; uzmanlar ise büyük bir gıda krizinin kapıda olduğunu söylüyor.Derinleşen iklim krizi, Türkiye’nin dört bir yanında farklı sinyaller veriyor: Seller, heyelanlar, orman yangınları, müsilaj ve daha fazlası. Ancak bu sonuçlar arasında belki de en az akla geleni obruklar. Oysa obruklar da iklim krizinin doğrudan sonuçları arasında yer alıyor.Yeraltı sularının kontrolsüz kullanımı, iklim değişikliği ve kuraklık, her geçen gün yeni obrukların oluşumuna neden oluyor. Türkiye’de obrukların en yoğun görüldüğü yer olan Konya Havzası’nda, son 20 yılda obruk sayısı 100’lerden 700’lere çıkarak artık yerleşim yerlerini tehdit eder hale geldi.Obrukları ve bu oluşumların insanların yaşamına etkilerini gözlemlemek için Konya’ya gittik. Tıpkı diğer doğal afet risklerinde olduğu gibi, obrukların günlük yaşam üzerindeki etkisi ilk bakışta fark edilmiyor. Ancak insanlarla konuşmaya başladığınızda, zihinlerinin bir köşesinde yer ettiğini anlıyorsunuz.“Obruklar evlerimizi yutacak diye korkuyoruz”
Geçimini tarımdan sağlayan Karapınarlılarla konuşmak için muhtarın yanındayız. Aynı zamanda bir nalbur işleten muhtarla dükkanında sohbet ediyoruz. Muhtar, halkın obrukları konuşmaktan çekindiğini söylüyor, çünkü evlerini ve tarlalarını kaybetmekten korkuyorlar.
Biz sohbet ederken dükkana birçok çiftçi girip çıkıyor. Çoğu konuşmamıza katılmasa da dikkatle dinliyor. Ara sıra söze girenler, obrukların artık kendileri için bir sorun yaratmadığını, buna alıştıklarını söyleseler de yüzlerindeki endişe her şeyi anlatıyor.“Konya’da ciddi bir kuraklık yaşanıyor”
Şimdiye kadar konuştuğumuz herkes obrukların tehlikesinin az çok farkında olsa da asıl tehdidi kavrayabilmiş değil. Obruklar, aslında yaklaşan büyük bir gıda krizinin habercisi. Bu tehdidin boyutlarını ve nedenlerini konuşmak için TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Şükrü Arslan ile bir araya geldik.
Aynı zamanda AFAD yetkilisi de olan Arslan, obrukların oluşum nedenlerini üç ana başlıkta şöyle sıralıyor:
“Birincisi, zeminin yapısı. Zeminin kimyasal özelliklerinin obruk oluşumuna uygun olması gerekiyor. İkincisi, fay hatları. Üçüncü ve asıl önemli neden ise yeraltı sularıdır.”
Arslan, yeraltı sularının akış yönü ve statik seviyesindeki değişimlerin obruk oluşumu üzerindeki etkisini detaylı bir şekilde açıklıyor. Yıllar içinde yeraltı su seviyelerindeki düşüşün, obruk oluşumuyla paralellik gösterdiğini belirterek, “Geçmişte yılda 1-2 obruk oluşurken, son yıllarda bu sayı yıllık ortalama 20’ye ulaştı. Obruk sayısındaki artış, yeraltı suyu seviyesindeki düşüşle doğrudan orantılı. İklim değişikliği nedeniyle Konya’da ciddi bir kuraklık yaşanıyor” dedi.Bölgenin ciddi bir yeraltı suyu kriziyle karşı karşıya olduğuna dikkat çeken Arslan, olası sonuçları şöyle özetliyor:
“Yeraltı suyunun tükenmesi, bu bölgenin kuraklaşmasına, çoraklaşmasına ve çölleşmesine neden olacak. Konya Havzası, tahıl ambarı dediğimiz bu alan, tamamen yok olacak, kuruyacak ve Türkiye’nin gıda tedarik zincirine büyük bir darbe vuracak. Bu, ülkemizde büyük bir gıda krizinin kapısını aralayacak.”
