Normal bir sinemacıdan bahsederken bir kere Kartal Tibet dedin mi 10 defa düşüneceksin. Söze nereden başlayacağım bilemiyorum. Canımızın yarısı gitti resmen. Sinemamızda asırlık bir mektep, bir duayeni yitirdik. Kelimeler kifayetsiz ne söylesek anlamsız. Sinemamız Yeşilçam’ımız öksüz kaldı. Bütün sinemamızı ve sanat camiamızı vefatı ile yasa boğdu Kartal Tibet hocamız. Geride nice imzasını attığı eserler bırakarak hem de. Dilerseniz büyük ustayı naçizane sizlere anlatacağım.
Kartal Tibet 27 Mart 1938 tarihinde öğretmen olan anne ve babasının ilk çocuğu olarak dünyaya geldi. Daha ilkokuldayken ilgisini çeker sanat büyük ustanın. Ankara Radyosu’nun Radyo çocuk kulübünde Ayşe Abla piyeslerinde başrolü konuşmaya başlar.
Aynı şiirle, sırayla ilkokullar arası, ortaokullar arası, liseler arası ve üniversiteler arası şiir yarışmalarının Ankara birincisi olan Kartal Tibet beden eğitimi öğretmenliğinden sonra Hukuk Fakültesi’ni de bitirip avukat olan babası tarafından hukuk a, tiyatrodaki hocaları tarafından da oyunculuğa itilir. Kendisi, oyunculuk ve sanat aşkı ağır basınca rotayı bu yöne çevirdi. Ama o ikisini de istemez, çünkü babası avukat olduktan sonra annesinden ayrılmış, avukatlık ona aile parçalayan bir meslek gibi görünmüştü. Tiyatro ya gelince; o pırıltılı dünyada daha çok sahne arkasındaki beklemeler, provalar, kavgalar; yani eziyet kısmı kaldı. Hem o sıralar dayısı İTÜ mimarlık okuyordu ve Kartal Tibet de dayısı ile arkadaşlarına hayrandı. Yani mimar olmak istiyordu. Bu sırada Ankara’nın yıldız basketbolcularından biriydi. Bu arada ailevi bir sorunu da oldu.
Annesi ve babası boşanıp başka evlilikler yaptı. Kartal Tibet de haliyle anne babasının başka evlilikler yapması ile gelen yeni kardeşlerden dolayı bocaladı. Bunun ardından muhteşem bir kararla konservatuara girdi. Konservatuar dolayısı ile gençliğinin bir kısmı Ankara’da geçti. Büyük usta Ankara Üniversitesi Devlet Konservatuarı’ndan mezun oldu. Okuldan mezun olduğu yıl yani 1960’da Albert Camus’un yazdığı bir büyük dev usta Mahir Canova’ nın sahneye koyup yönettiği Ankara Devlet Tiyatrosu-Yeni Sahne’ de Caligula’ da rol aldı. Kartal Tibet 1961 yılında Ankara’nın ilk özel tiyatrosu olan Meydan Sahnesi’nin kurucularındandır. Burada yönetmenlik yaptı, 4 piyes yönetti ve sahnelenen 20 oyunda da rol aldı.
O sıralar askere giden Göksel Arsoy’un yerine sinemada yeni bir jön aranıyordu. Bununla ilgili de film teklifleri gelmekteydi ama o Göksel Arsoy ne alıyorsa ben de onu alırım dediği için bir türlü bir film anlaşması yapamadı. Yine de pes etmedi büyük usta. Suat Yalaz’ ın Karaoğlan teklifi geldi bu teklife siz neyi uygun görürseniz oynarım cevabı kapıları açtı ve Yeşilçam’a adımını attı. Tabi bu film için at binme ve dövüş sanatları gibi dersler aldı.
Daha sonra Sezgin Burak’ın çizgi kahramanı ve kaleme aldığı Tarkan’ın sinema versiyonu serisinde de başarısı taçlandı. Büyük usta Tibet bunların ardından Sarmaşık Gülleri’nden Boş Çerçeveye, Seven Ne Yapmaz’dan Erkekler Ağlamaz’a, Aşk Fırtınası’na kadar bir çok melodramda başrolü oynadı. Bunların yanında İngiliz Kemal gibi milli mücadele ve kurtuluş dönemi filmlerinde de oynadı Kartal Tibet. Bunların peşine Türk Edebiyatı’nda önemli yer etmiş Kerime Nadir’in Zambaklar Açarken ve Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanlarından uyarlanan sinema filmlerinde de oynayarak zirveye çıktı. Daha sonra Şeytan’ın Kurbanları ve Siyah Eldivenli Adam gibi dram aksiyon filmlerinde de başrol oynadı.
En son Filmini 1975 yılı ortalarında çeken Kartal Tibet yaklaşık 1,5 yıl Arzu Film bünyesinde büyük usta Ertem Eğilmez’ in yardımcılığını yaptı. Daha sonra 1977 yılında Ertem Eğilmez Muhteşem bir Türk Ortaoyunu Temaşa sanatının en güzel örneğini sergilediği ve yapımcılığını yaptığı Tosun Paşa filminde Kartal Tibet, yönetmenlik koltuğuna oturdu. Küçük hanımefendinin bıçkın şoförü, Siyah Eldivenli Adam’da semtindeki yakınlarını mafyadan kurtaran kahraman Şeker Ahmet’i, Aşk Fırtınası’nın sevgilisini ailesinin pisliklerinden kurtarmaya çalışan kahraman uçak pilotu Refik’i, Senede Bir Gün’ün Nazlı’sına Kavuşamayan Emin’i, Tarkan’ın büyük kahramanı Altar’ın oğlu Tarkan’ı büyük usta Ertem Eğilmez’ in Hababam Sınıfı serisinde yardımcılığını yaptıktan sonra 1977’de Tosun Paşa filmi ile reji koltuğuna oturmalıydı ve sinemanın 50 yılına damga vuracak bir rejisör olarak kayda girdi.
Kartal Tibet’ in bu proje ile yönetmenlik kariyeri başlamış oldu. Dilerseniz birazda büyük ustanın yönettiği sinema filmi ve televizyon dizilerine göz atalım. Tosun Paşa filminde büyük ustanın rejisörlüğünde muhteşem senaryo Sadık Şendil’e aitti. 1977 yapımı Cennetin Çocukları filminde Sadık Şendil senaryoyu yazarken Kartal Tibet Reji koltuğundaydı. Daha sonra 1978 yapımı Sultan filminde Yavuz Tuğrul’n senaryosunda Kartal Tibet yönetmendi. 1978 yapımı Hababam Sınıfı Dokuz Doğruyor filminde Senaryo Umur Bugay’ a aitken Kartal Tibet yönetmişti. 1979 yapımı Umudumuz Şaban filminde Senaryo Suphi Tekiner, Reha Yurdakul ve Bülent Oran üçlüsüne ait ve yönetmenlik yine büyük usta Tibet’e aitti.
1980 Yapımı Aziz Nesin’in romanından sinemaya uyarlanan ve senaryosunu Osman Fahir Seden’in yazdığı Gol Kralı filminde Kartal Tibet yönetmenliğini yapmıştı. 1980 yapımı Sevgi Dünyası filminde Senaryo Remzi Jöntürk’e aitken yine yönetmen Kartal Tibet’ti.
Yine eşsiz bir eser olan, Türk Sineması’nda dönemin şartlarında ilerideki 40 seneye yön verecek en büyük sistem eleştirisi olan Aziz Nesin’in romanından sinemaya uyarlanan Zübük Filminde senaryo Atıf Yılmaz’a, Yapımcılığı Türker İnanoğlu’na yönetmenlik koltuğu da Kartal Tibet’ e aitti.
Yine 1980 yılında yapılan Türkiye’nin ilk televizyon dizisi olan Annem Annem’de de senaryo Bülent Oran’ a aitken yönetmenlik Kartal Tibet’e aitti. Yine 1981 yılına damga vuran Davaro filminde senaryo İhsan Yüce’ye aitken yönetmen yine büyük usta Kartal Tibet’ti.
Sinema, yetmişlerin ortalarında Yeşilçam’ın kısır bir döngüye girmesiyle 1980’lerin başına kadar seks furyası formatlı erotik filmlerle devam ederek 1981 ve sonrasında arabesk furyası kültürüne evrilir ve o dönemden Kartal Tibet de payını alır. 1981 yapımı Mutlu Ol Yeter filminde Senaryo Erdoğan Tünaş’a aitken yönetmen Kartal Tibet’ tir.
1981 yapımı Gırgıriye serisinde ilk filmi Gırgıriye ve ikinci filmi olan Gırgıriye’de Şenlik Var’ın senaryosu Sadık Şendil’ e ait ve yönetmeni yine Kartal Tibet’ti.
Kartal Tibet için kariyerinin tam bir zirvesi olan ve ödüle boğulan Türk toplumunun en kült ve sıra dışı filmi olan İffet filmi muhteşem bir ses getirmişti. Bu filmin Yapımcılığı Uzman Film etiketi ile Ferit Turgut & Kadir Turgut kardeşlerden çıkmıştır. Senaryosunu Yavuz Turgul’un yazdığı bu filmde Yönetmenliği Kartal Tibet yaparken başrolleri Müjde Ar ve Faruk Peker paylaştı. Türk televizyon tarihinde 10 bin üzeri reklam filmi çeken iki büyük yönetmenden birincisi olan ve Mahallenin Muhtarları’ndan, Koçum Benim’e, Kırık Ayna’ya, Azap Yolu’na kadar ortalama 35 dizide yönetmen ve görüntü yönetmenliği yapan büyük usta Vecihi Ener hocamız bu filmde rol alırken İffet’i piyasaya kazandıran foto editörü ve yönetmeni rolünde film içinde film ile bir nevi o kült yapının mihenk taşı olmuştu.
Hatta usta oyuncu Faruk Peker, kariyerinde en büyük zirve olan bu filmi ve Kartal Tibet’ i şu sözlerle anlatıyor :
‘ Hayatımda bir şeyler o gidince hep eksik kalacak. Vefatı ile neden kendimi bu kadar boşlukta hissediyorum? Kartal ağabey, değerli hocam beni çok rahat anlayan, sette ve dışında çok rahat konuşabildiğim, oyunculuğumu ‘İffet’ ile bana ve seyirciye anlatan yönetmendi. En çekilmez olduğum ve sinema yı ciddiye almadığım dönemde beni iyi oyuncu olabileceğime inandıran adamdı.
Kendi de iyi bir oyuncu olduğu için nasıl yaklaşacağını bilirdi oyuncusuna. Sıkıntına problemine anlayış gösterir sana zaman tanırdı. Bilirdi benimde çıkıntı olduğumu nede olsa kendide o yollardan geçmişti. Püf noktası burasıydı. Bir film ve iki de dizi çalıştık birlikte. Beni aktör olabileceğime inandıran ve o günkü potansiyelimi ortaya çıkaran ağabey yönetmen eşsiz bir adamdı. Önce insandı, babaydı ve muhteşem iyi bir sinema adamıydı.
Gazetelerde ısrarla Kartal ağabey in cenaze haberlerine baktım. Yazılan tonla icraatları arasında İffet filmine ısrarla yer verilmediğini gördüm. Enteresa. Benim bildiğim bu film 39 sene boyunca ‘ Kült ‘ ilan edilmiştir. Kartal ağabey katiyyen sıradan değildi. İffet filminde ‘ Cemil’ rolü için beni istemiş en acemi ve asi dönemimde sabırla beni istemiş ve içimdeki oyuncuyu çıkarmıştı. Onunla son derece güven duymuş, sette dediği her şeyi sorgusuz sualsiz icra etmiştim.
Filmdeki o meşhur iğfal sahnesinde, o meşhur sahnenin mucidiydi. Tek tek plan plan oluşturdu o sahneyi sabahın 8.15’inde. Ben onun direktiflerini tam anlamıyla uyguladım ve o muhteşem sahne çıktı ortaya. O doğuştan usta, bir insan sarrafıydı. İşte o sahne Türk Sinemasında bir dönemin ve jenerasyonun başlangıcı idi. O filmdeki performansı almak her yönetmenin harcı değildi ama Kartal ağabey bunu başardı’
1982 yapımı Gözüm Gibi Sevdim filminde Tibet reji koltuğundaydı. 1982 yapımı Doktor Civanım filminde Senaryo Sefa Önal ve Memduh Ün’e aitken yönetmenlik Kartal Tibet’ e aitti. Bir diğer muhteşem yapıt olan 1982 yapımı Baş Belası filminde Zeki Alasya-Metin Akpınar başrolleri üstlendi. Bu filmin senaryosu Süleyman Turan’ a aitken yönetmen Kartal Tibet’ ti.
1983 yapımı Türk Kadınının mücadelesi ve kadın haklarını konu alan en büyük sistem eleştirilerinden birisi olan Şalvar Davası filmi Müjde Ar’ın zirvelerinden biri olmuştu. Bu filmin senaryosu Başar Sabuncu’ ya aitken yönetmeni Kartal Tibet idi.
1983 yapımı Cem-Cumhur film yapımından çıkan Charlie Chaplin’ in 1931 yapımı City Lights (Şehrin Işıkları) filminin Türkçe uyarlaması olan En Büyük Şaban filminde Senaryo Suphi Tekiner’e aitken önetmen koltuğu Kartal Tibet’teydi.
1983 yapımı Çarıklı Milyoner filminde Senaryo Kemal Sunal, Kartal Tibet, Memduh Ün, İhsan Yüce’ye ait ve yönetmenlik koltuğu Kartal Tibet’teydi. 1983 Aile Kadını filminde senaryo Yavuz Turgul imzası taşırken yönetmen Kartal Tibet’ ti.
1984 yapımı Şabaniye filminde Senaryo İhsan Yüce ve Kartal Tibet’e aitken yönetmen Kartal Tibet’ ti. 1984 yapımı Bir Sevgi İstiyorum filminde senaryo Sefa Önal’ a aitken yönetmen Kartal Tibet oldu.
1984 Yapımı yine Orta Direk Şaban filminde Senaryo Osman Seden iken yönetmen Kartal Tibet oldu. 1985 yapımı Sosyete Şaban filminde de senaryo İhsan Yüce imzası taşırken, yönetmen Kartal Tibet’ ti.
1985 yapımı bir diğer film olan Şen Dul Şaban’da senaryo da yönetmenlik koltuğu da Kartal Tibet’indi. 1985 yapımı Şaban Pabucu Yarım filminde Senaryo Aydemir Akbaş ve Halit Akçatepe’de iken yönetmen Kartal Tibet’ ti.
1985 yapımı Erler Film etiketiyle çıkan Keriz filminde İhsan Yüce senaryo yazarı iken Yönetmen Kartal Tibet’ ti. 1985 yapımı Gurbetçi Şaban Filminde Senaryo Osman Seden ve Halit Akçatepe’ye ait iken yönetmen Kartal Tibet’ ti.
1985 yapımı Katma Değer Şaban filminde senaryo Osman Seden ve Sevda Kaya ya aitken Yönetmen Kartal Tibet’ ti. Büyük Usta Ertem Eğilmez’in Arzu Film şirketi etiketiyle çıkan Milyarder filminde Senaryo Ertem Eğilmez’ e aitken önetmen yine Kartal Tibet’ ti.
1986 yapımı Türk Tiyatrosu’nun en büyük ustası Cevat Fehmi Başkurt’ un eseri olan ve Fakir Baykurt’ un romanı olarak yazılarak sinemaya uyarlanan ve ilk versiyonu 1962’de çekilen Buzlar Çözülmeden eserinin kinci versiyonu Deli Deli Küpeli filminde büyük bir sistem eleştirisi yapan bu yapıtta senaryo Osman Seden ve Kartal Tibet’teyken yönetmen Kartal Tibet’ti.
1987 yapımı Japon İşi filminde Senaryo Erdoğan Tünaş’a aitken yönetmen Kartal Tibet’tir. 1987 yapımı Arkadaşım ve Ben filminde senaryo yazarı ve yönetmen Kartal Tibet’tir. 1987 filminde dulların bir arada toplandığı bir dayanışmayı anlatan Aile Pansiyonu filminde Senaryo İlhan Engin’ e aitken yönetmen Kartal Tibet’ ti.
1988 yapımı iki büyük yapıt olan Öğretmen ve Uyanık Gazeteci filmlerinde senaryolar İhsan Yüce’ye aitken Yönetmen Kartal Tibet’ti. 1988 yapımı Sevimli Hırsız filminde Senaryo yazatı ve yönetmen Kartal Tibet’ti.
1988 yapımı Deniz Yıldızı filminde senaryo Sefa Önal’a yönetmenlik Kartal Tibet’ e aitti. 1988 Yapımı İnatçı filminde Senaryo İhsan Yüce’ye yönetmenlik de Kartal Tibet’e aitti. 1989 yapımı Samanyolu dizisinde senaryo Mehmet Aydın’a yönetmenlik Kartal Tibet’ e aitti.
1989 yapımı Talih Kuşu Filminde Senaryo Erdoğan Tünaş’a yönetmenlik Kartla Tibet’e aitti. 1989 yapımı Gülen Adam filminde Senaryo Erdoğan Tünaş’ a yönetmenlik Kartal Tibet’e aitti. 1990 yapımı Duygu Çemberi filminde senaryo ve yönetmenlik Kartal Tibet’indi. 1992 yapımı Koltuk Belalsı filminde Senaryo Erdoğan Tünaş’a yönetmenlik Kartal Tibet’ e aitti.
1992 yapımı Kızlar Yurdu dizisinde Senaryo Ayfer Tunç’a yönetmenlik Taner Akvardar ve Kartal Tibet’ e aitti.
Doksanlı yıllarda sinema yok olmaya yüz tutup evlerdeki TRT egemenliği bitip özel televizyon kanalları kurulunca televizyon dizileri yoğunlaştı ve büyük usta Kartal Tibet bir çok projelere imza attı. 1990lı yıllarda Kartal Tibet hocamızın bir çok usta yönetmenle birlikte de çektiği diziler oldu.
Birçok projelerinde kızı Kumru Tibet ve oğlu Kanat Tibet ve manevi oğlu Civan Canova imzası taşıyordu.
Mesela Türk televizyon tarihine adını Altın harflerle yazdıran bir sanat eseri olan 1993-1997 yılları arası yayınlanan Süper Baba dizisinde yapımcılık Şevket-Jale Altuğ’a aitken, senaryo Sulhi Dölek, Yavuz Turgul, Nilgün Buhara gibi devlere aitken, yönetmenlik koltuğunda Tunca Yönder, Feyzi Tuna, Yavuz Turgul, Kartal Tibet, Orhan Oğuz ve Osman Sınav’da idi.
1995 yapımı Bizim Aile dizisinde Senaryo Civan Canova’ya aitken yönetmen Kartal Tibet’ti.
-Yasemince’nin İlk versiyonu
-Ah Bir Zengin Olsam
-Demir Leblebi
-Keloğlan Süperoğlan
-Borsa Dizisi
2001 Karate Can dizisinde senaryo Kanat Tibet ve Tarkan Karlıdağ’a aitken yönetmenlik büyük usta Kartal Tibet’e aitti.
-2003 yılı Şıh Senem Dizisinde Senaryo Macit Koper ve Hülya Koper’ e aitken, yönetmenlik Kartal Tibet’e aitti.
-2004 Ağa Kızı Dizisi
-AB nin yolları Taşdan dizisi
-2005 yapımı Emret Komutanım dizisinde Senaryo Sermiyan Midyat, Ayhan Sonyürek ve Müfit Can Saçıntıya aitken, yönetmenlik koltuğunda Kartal Tibet, Oğuz Yalçın, Mustafa Altıoklar, Ömer uğur’a aitti.
-Amerikaklılar Karadeniz’de 2 filmi
-2007 yapımı Zoraki Koca Dizisi Yönetmenliğinde bulundu.
Büyük usta Kartal Tibet son projesi olarak Hayat Güzeldir Dizisini yönetti.
ÖZEL HAYATI VE EVLİLİKLERİ
Kartal Tibet 1963 yılında ilk ve son evliliğini eşi Gündüz Gencer hanım ile yaptı. 1964 Yılında Kanat Tibet, 1973’te de Kumru Tibet adında bir oğlu, bir kızı oldu. Eşi Gündüz hanımın ilk evliliği ünlü tiyatro ve sinema yönetmeni Mahir Canova olmuştu. Bu ilk evliliğinden olan oğlu Devlet Tiyatrolarının, sinemamızın ve televizyon dünyamızın usta sanatçısı Civan Canova’dır. Civan Canova bundan dolayı Kartal Tibet’ in üvey oğludur.
KARTAL TİBET’İN ROL ALDIĞI TİYATRO OYUNLARI
-1960- Albert Camus’ un Caligula oyunu
(Ankara Devlet Tiyatrosu)
-1969-Felicien Marceau’ nun Ekmek Parası Oyunu
(Ankara Devlet Tiyatrosu)
KARTAL TİBETİN ÖDÜLLERİ
2002-Antalya Altın Portakal Film Festivali Yaşam Boyu Onur Ödülü
2006-Antalya Altın Portakal Film Festivali Yıldırım Önal Anı Ödülü
Büyük usta Kartal Tibet bir kaç yıldırı tedavi gördüğü akciğer rahatsızlığı sebebiyle 2 Temmuz 2001 tarihinde hakkın rahmetine kavuştu. Bizde büyük ustaya rahmetler diliyoruz. Hepinize bilinçli miraslar alacağınız okumalar diliyorum.
