2 bin 400 yapay resif bloğunun denize bırakılacağı Marmara Adaları Yapay Resif Projesi 2. Faz çalışmalarına Balıkesir Üniversitesi Zooloji Anabilim Dalı işbirliği ile başladı. Marmara Adaları’nda sucul ekosisteme can verecek olan proje, kaynakların üretimini artırmayı ve desteklemeyi hedefliyor. 2 bin 400 yapay resif bloğunun deniz tabanına yerleştirileceği Marmara Adaları Yapay Resif Projesi; sucul canlılarının barınmasına, beslenmesine ve üremesine imkân tanıyacak yeni yaşam alanları oluşturacak. Bölgedeki hassas ekosistemlerin korunmasına ve balıkçılık faaliyetlerine katkıda bulunacak.
Projenin 2. Faz Çalışmaları Balıkesir Üniversitesi İşbirliğinde Gerçekleşiyor
Marmara Adaları Yapay Resif projesinin ikinci faz çalışmaları Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan alınan onay ile mart ayında başladı. Proje sahibi Gündoğdu Köyü Kalkındırma ve Güzelleştirme Derneği, 2. Faz çalışmaları için Balıkesir Üniversitesi ile işbirliği yaptı. Üniversitenin Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Zooloji Anabilim Dalı tarafından yürütülen bilimsel araştırmalar, Öğretim Üyesi Doç. Dr. Dilek Türker’in liderliğinde, Biyolog Kadriye Zengin ve Su Ürünleri Mühendisi Abdülkadir Ünal tarafından gerçekleştiriliyor.
4 farklı mevsimde yapılacak örnekleme çalışmalarının ilki 6-7 Mart tarihlerinde gerçekleşti. Çalışmaları yöneten Balıkesir Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Dilek Türker, “Marmara Adaları Yapay Resif projesinde, doğal resiflere en çok bir mil uzaklıkta seçilen yapay resif alanlarından iki tanesinde, resifler atılmadan önce, uzatma ve trol ağları ile dört farklı mevsimde yapacağımız örnekleme çalışmalarının ilkini gerçekleştirdik. Çıkan örneklerin ilk tasnifini Marmara Adası, Gündoğdu Köyünde gerçekleştirdik. Ne yazık ki elde ettiğimiz türlerin av boyunun çok küçük olması, civarda çok ciddi bir av baskısı olduğuna işaret ediyor. Deniz çöpleri bu bölgede de çok ciddi bir sorun. Örnekleme sırasında elde ettiğimiz türlerin boyu çok küçük olmakla beraber; Diplodusannularis (İsparoz), Mullusbarbatus (Barbunya), Mullussurmuletus (Tekir), Triglialucerna (Kırlangıç), Sparidae’lerden (İzmaritgiller), Serranusscriba (Hani Balığı), Conussp (Deniz salyangozları), trol ağına takılmış bir takım Anthozoa (Mercan), Scophthalmidae (Kalkan Familyası), Scorpaenaporcus (İskorpit), Asteroidea (Deniz yıldızları) ve Crustacea (Kabuklular) sınıfından birkaç kabukluya ve bir de Istakoza rastladık. İlk örneklemesini 6-7 Mart tarihinde gerçekleştirdiğimiz bilimsel araştırmamız ile demersal ve pelajik tür çeşitliliğini örnekleyerek bölgelerin stok tespit analizlerini yapacağız. Türlerin biyolojik özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak için bazı parametreleri kayıt altına alıp, çift taraflı metodla tespitler yaparak, istatiksel işlemlere tabii tutacağız. Bu işlemlerle, türlerin eşeysel olgunluğu, kaç yaşında olduğu ve av baskısı hakkında bilgi sahibi olacağız. Edindiğimiz tüm bilgileri istatistiksel değerlendirmelere tabi tutarak stok tespiti yapacağız” dedi.
Projenin İlk Çalışmaları Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İle Gerçekleşti
Marmara Adaları Yapay Resif projesinin ön çalışma raporu, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ), Sualtı Araştırma ve Uygulama Merkezi, Deniz Bilimleri ve Teknoloji Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adnan Ayaz, Prof. Dr. Uğur Altınağaç ve Gökçeada Uygulamalı Bilimler Y. O. Öğretim Üyesi Doç. Dr. Deniz Acarlı tarafından Ekim 2020’de hazırlandı. Ön çalışma raporunu hazırlamak için bölge taraması yapmak üzere dalışlar gerçekleştiren ÇOMÜ akademisyenleri, bilimsel araştırmalar yaparken; bölgenin uygunluğunu, zemin yapısını, termoklin tabakasını ve deniz yapısını dikkate aldı. 6 bölgenin resmi izinleri için hazırlanan ön çalışma raporu Tarım ve Orman Bakanlığı’na gönderildi. Bakanlık, izin talebinde bulunan otuz civarı yapay resif projesi içinden sadece Marmara Adaları Yapay Resif Projesine onay verdi. Toplam 6 lokasyonun olduğu projede, her lokasyonda 400 resif bloğu, toplamda 2 bin 400 resif bloğu yer alacak.
Projenin büyük bir amacı daha var
Bilimsel Veriye Dayanan Yapay Resif Uygulama, İzleme, Geliştirme Rehberi projenin önemli amaçlarından biri de ülkemizde gerçekleştirilecek diğer yapay resif çalışmalarına rehber olabilecek, bilimsel verilere dayanan yol gösterici bir kaynak oluşturmak. Kendisinden sonra hayata geçecek projelerin başvuracağı ve yol haritası olarak kullanacağı bu kaynak, yapay resiflerin başlangıcından sonuna uygulanması gereken tüm aşamaları bilimsel verilerle birlikte sunacak.
Marmara Adaları Yapay Resif projesi kapsamında, yapay resifler denize bırakılmadan önce ve sonra olmak üzere toplamda 6 yıl ölçme ve değerlendirme çalışmaları yapılacak ve rapor edilecek. Kayıt altına alınan tüm veriler ışığında yapay resif uygulama, izleme ve geliştirme rehberi oluşturulacak. Bu rehberin, ülkemizdeki Yapay Resif projeleri için hem bürokrasi hem üniversiteler hem bilim insanları hem de girişimciler için referans niteliğinde olması hedefleniyor.
Proje, Kamuoyu ve Bölge Halkı Tarafından Büyük Destek Görüyor
Bölge halkının yoğun ilgisini toplayan proje, sosyal medya aracılığıyla kamuoyuna ulaşıyor ve farkındalık yaratmaya devam ediyor. Proje hakkındaki tüm gelişmelere sosyal medya kanallarında @marmaraadalariyapayresifler hesabından ulaşmak mümkün.
Marmara Adası Coğrafi, Tarihi, Denizel Yapısı ve Ulaşım
Marmara Adaları, Marmara Denizi’nin güneybatısında bulunan Balıkesir’e bağlı olan bir adalar takımıdır. İstanbul ve Çanakkale Boğazları arasında denizyolu ulaşımının ana üssü olacak noktada, Çanakkale Boğazına 40, İstanbul Boğazına 60 ve Trakya Hasköy Burnuna 11 deniz mili uzaklıkta bulunmaktadır. İsmi mermer ve Marmor’dan gelen Marmara Adası, denizden 709.65m. yüksekliği ve 117 km2’lik yüzölçümü ile adalar topluluğunun en büyük ve en stratejik olanıdır. İstanbul’a deniz otobüsüyle 2,5 saat, gemiyle 5 saat; Erdek’e ise gemiyle 1 saat 45 dakika uzaklıktadır.
Marmara Adasında ilk yerleşim, antik çağda Miletoslularca olmuştur. Adada deniz kolonileri ile bağlanan yerleşim, 15.yy’dan itibaren de Türklerle devam etmektedir. Antik ismi Prokonnesos olan ada, ilk çağlardan bu yana doğal yapısını oluşturan mermer yatakları nedeniyle Roma ve Bizans İmparatorluğu yapılarında kullanılmış, Osmanlı döneminde ise cami ve sarayların mermerleri buradan sağlanmıştır. Halen ülke genelindeki mermer üretiminin en büyük payı Marmara Adası’na aittir.
Günümüzde bölge halkının temel geçim kaynaklarından biri de balıkçılıktır. Marmara Denizi, Karadeniz ve Ege Denizi iklim özelliklerinin karmasını içerdiğinden, mevsimlere göre Karadeniz ve Ege denizinden göç eden balıkların barınağı olmaktadır. Belli başlı göçmen balık türleri, palamut, lüfer, kolyoz, uskumru, torik, mezgit, hamsi, sardalye, vs. mevsimlere göre yer değiştirmeyen önemli balık türleri ise, gümüş, tekir, dil, pisi, kefal, lapin, kupez, karagöz, mercan, barbunya, iskorpit, alyanak, kalkandır. Kentsel yapılaşma, deniz trafiği ve atıklar sebebi ile Marmara Denizindeki türlerin popülasyonu ve ekosistemi tehlike altındadır. Marmara Adaları Yapay Resif Projesi 2. Faz çalışmalarına ait videoyu aşağıdaki linkten izleyebilirsiniz.
