Hal esnafının şikayetleriyle alakalı basın açıklaması yapan Sakarya Sebze Meyve Hal Dernek Başkanı İdris Toska; halkın ucuz, kaliteli, günlük taze sebze meyve tüketmesi için halin özel sektörden bir an önce alınması gerektiğinin altını çizdi. Açıklamasına devam eden Sakarya Sebze Meyve Hal Dernek Başkanı İdris Toska, “Şunları söyledi: “Bilindiği gibi hal ve pazaryerleri halka, kamuya hizmet eden yerlerdir. Buraları günlük taze sebze meyve ve birçok gıda türünü kaliteli bir şekilde ucuza ulaştırmak adına belediyelerin teşviki ve denetimi ile halka amme hizmeti sunmak amaçlı olarak kullanılır. Belediyeler bu tür yatırımlarda kâr gözetmeksizin halka hizmet eder. Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nin bundan önceki yönetimi, bu hali 29 yıllığına Hal A.Ş. adlı kâr amaçlı kurulan bir şirkete vermiştir. Bu yapılan ihale sonucu, halka olan hizmet mantığı temel olarak silinmiş, vatandaşın pahalı bir şekilde gıda temin etmesine sebebiyet vermiştir. Belediye kontrolü altında bulunan Erenlerilçesinde daha önce hal esnafı aylık 2 bin 20 TL kira verirken şu an yeni yapılan hal de ise, Hal A.Ş. yönetimindeki esnaf arkadaşlarımız, aylık 19 bin 500 TL kira vermektedir. Yazıktır, günahtır. Herkes ekmeğinin, işinin aşının peşinde. Mevcut yönetimin acilen bu konuya el atması ve çözüme kavuşturması herkesin yararınadır.”
“Yetimin hakkı yeniyor”
Sakarya Sebze Meyve Hal Dernek Üyesi Kadir Deniz “Yeni hal 2016 kurulum aşamasında kendilerinden ilk etapta 30 Bin TL alındığını, bu rakamın 50 Bin Liraya tamamlamaları gerektiğinin söylendiğini, daha sonra ise hesaplarda yanlış yapıldığı öne sürülerek 150 Bin Liraya yükseldiğini belirterek konuyla ilgili şu açıklamalara yer verdi: “Biz bu kadar paramızın olmadığını söyledik, bunu ödememize imkân yok dedik. Paramız olmayınca şirketten ayrılma kararı aldık, bu sefer de yeni hale geçmek için 2019 yılında 250 bin TL bizden hava parası talep edildi. Hal A.Ş yönetiminde 15 kişi bu işin kaymağını yiyor. Müthiş bir kutuplaşma var, hiçbirimizin huzuru kalmadı. Şu an bizlerden 19 bin 500 TL kira isteniyor, Türkiye’de böyle kiranın tek bir örneği dahi yok. İzmit hali de aynı tarihlerde yapılmasına rağmen, belediye hem esnafını hem de vatandaşını gözeterek iş yaptı. Gelirler çoğaldı, birçok esnafımız iflasın eşiğine geldi. Yetimin hakkı yeniyor, bunun vebali çok büyüktür” diye konuştu.
Hal A.Ş.’nin 2023 yıllık gelir tablosu:
Kapı giriş ücreti
Kantar parası
Kabzımal dükkanlarının kirası
Çay ocaklarının parası
Lokantanın kira parası
Yönetim binasındaki iş yerlerinin kiraları
ATM’lerden sağlanan kiralar.
Rüsum gelirleri
“Burada adaletsizlik var, haksızlık var”
Sakarya Sebze Meyve Hal Dernek Başkanı İdris Toska, birçok esnafın mağdur edildiğini ve bu durumun kimseye bir faydası olmadığı gibi gün geçtikçe zarar edildiğine vurgu yaparak şunları söyledi; “Şirketin başkanı öyle bir ticaret yapıyor ki, bütün ticareti kendine yönlendirmiş. Hal’in en gözde yerlerini kendileri almış. Burada adaletsizlik var, haksızlık var. Kendi kafalarına göre yönetim sergiliyorlar. Buraya günde 400-500 arası araç giriş çıkış yapıyor. Her araç 35 ila 80 TL arasında ücret ödüyor. Düşünebiliyor musunuz; 17 ilçenin rüsum bedeli de şirketin kasasına geçiyor. Bu yıl da diğer gelirlerle birlikte ortalama 100 milyon Lira ediyor. Bu para belediyenin kasasına gitmesi gereken para, burada birileri yok yere zengin ediliyor, halk daha düşük kalite de ürünü çok daha fazla ücret ödeyerek tüketiyor. Sıkıntılar bununla da sınırlı değil; buzhanemiz yok, rüzgar çıktığında sıkıntı çekiyoruz. Bu mağduriyetler giderilmeli ve şahsi menfaatler son bulmalı.”
Sakarya Sebze Meyve Hali Tarihçesi:
Kuruluşu 1950′ li yıllara dayanan toptan sebze ve meyve hal’i faaliyetine şimdiki Katlı Pazar yerinin bulunduğu alanda başladı. Hallerin yaş sebze ve meyve gibi her hanenin mutfağına giren ürünlerin sağlayıcısı olması bu işletmeleri stratejik ve ekonomik açıdan çok önemli kılar. Bu konuda ki aksama sebebi (savaş, hastalık, doğal afet) ne olursa olsun toplumsal etkileri yüksek olur. Katlı Pazar yerinin bulunduğu alanın hem karayolu, hem de demiryolu ile ulaşılabilir olması stratejik açıdan önemlidir. Şehrin nüfus artışı ile birlikte araç trafiğinin yoğunlaşması sebebiyle ürün giriş ve çıkışında sıkıntılar yaşanması kaçınılmaz oldu. 1980 darbesinde atanan Belediye Başkanı’nın kararı ile bugün Erenler ilçesinde Topça adı ile anılan toptancılar çarşısının hemen yanındaki 30 bin m2’lik alana taşınmış ve 60 dükkân olarak faaliyet göstermiştir. Darbe hukukunda Sakarya tek bir belediye olarak yönetildiğinden, sonrasında mevcut belediyeler yeniden faaliyete geçince arazisi Erenler Belediye sınırlarında, işletmesi Adapazar Belediyesi’nde olan Hal, mahkeme kararı ile Adapazarı ve Erenler Hal Tesisleri İşletme Birliği olarak 1988 yılında özerk bir yapıya kavuşmuştur. 2015 yılında Sakarya Büyük Şehir Belediye’sinin kararı neticesinde birliğin feshedilmesine kadar faaliyetine bu şekilde devam etmiştir. Fesih sonrası Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nin mülkiyeti ve idari yapısı altına girmiştir. Sakarya Büyükşehir Meclisinin kararıyla 2016 yılında belediyeye ait alan üzerinde ‘yap işlet devret’ modeli ile ihaleye çıkılarak 2019 yılında “Sakarya Hal A.Ş” tarafından Aşağıkirazca mevkiinde 100 bin m2 alan ve 80 dükkan ile özel sektör yönetiminde faaliyetine devam etmektedir.
